Armatörler bu teşebbüslerinde başarılı olmak için ellerindeki vapurlar kâfi olmazsa yeni vapurlar alacaklar ve hükümetin yardım ve takviyesini isteyeceklerdir.” denilmektedir.
Makalemin başlığındaki boş fotoğraf çerçevesi, armatör ve müteşebbis Naim Mulalic içindir. Türk toplumunda aileler için albüm olacak ve gelecek nesillere miras bırakılacak fotoğraf çekilmesi, albümler yapılması üzere bir gelenek çeşitli nedenlerden ötürü çok zayıf kalmıştır. Ya da fotoğraflar, hatta hayatları anlatan dokümanlar, yazılar sonraki nesiller tarafından kütüphanelere yahut ilgili kurumlara emanet edilmemiş, yok olup gitmiştir. Vakit zaman efemera müzayedelerinde ortaya çıkanlar görülmektedir. Bu bakımdan makalemin asıl konusu olan armatör ve işadamı Naim Mulalic’in fotoğrafını çok araştırmama karşın bulamadım.
Bir vakitlerin tanınmış armatörlerinden ve müteşebbislerinden Naim Mulalic de 1937’de son gemisi Adana’nın ipotek edilerek icradan satılması ile 1938 yılı sonunda deniz ticareti dünyasından uzaklaşmış ve daha da bilinmezliğe bürünmüştür. Lakin muvaffakiyet bir otel işletmecisi idi.
Vefat tarihi ve ailesi hakkında bilgiye ulaşılamamıştır. Saraybosna’da tespit ettiğim Sarajevo Üniversitesi’nden Prof.Dr. Muhidin Mulalic, ve Prof.Dr. Mirela Mulaic Handan umarım ki “Naim Mulaliç” ailesinden gelmektedirler yahut Mulaliç ailesi hakkında bilgi sahibidirler. Kendilerine gönderdiğim ileti “Mulalic” soyadının bir tesadüf olup olmadığını da ortaya çıkartacaktır.
Naim Mulalic’in Takvor Agop Spartali’nden intikal eden Naim Palace ismiyle otel haline getirdiği İzmir Kordon’daki bina kentin en mutena semtinde idi.
Naim Mulalic, Bosna’dan göç etmiş Müslüman Mulaliç ailesindendir ve Paşabahçe’ye yerleşmişlerdir. Armatörlüğü yanında İzmir’de otel işletmeciliğine girişmiş ve Spartalian ailesinin 9 Eylül 1922 sonrası Fransa’ya yerleşmeleri sürecinde, Takvor Agop Spartali Pansiyonu Naim Mulaliç tarafından kiralanarak Naim Palace Hotel ismini vermiştir. Bu bina Takvor Agop Spartali tarafından inşa ettirilmişti. Asıl soyadı “Spartalian” olan Takvor Agop Spartali Efendi 14 Ekim 1851’de İzmir’de dünyaya geldi ve 17 Aralık 1929’da Neuilly-sur-Seine, Ile de France’da 78 yaşında vefat etti.
Takvor Agop Spartalian
OCM- Oriental Carpet Manufacturers Ltd. ortak kurucusu ve bakan yardımcısı idi. Ayrıca Fransızlara ilişkin olan İzmir liman şirketinde lider yardımcısı olarak yer alıyordu. Eşi Sophie Ekisler, Garabed Charles Ekisler’in kızıdır. Asıl yaşadıkları konutları Levanten ailelerin tercih ettikleri Buca (Boudja)’da idi ve Buca’da levanten ailelerinin geniş bakımlı bahçelerle çevrili mükemmel köşkleri bulunurdu.
Takvor Spartali Basmahane Tren İstasyonu civarında iki büyük binaya sahipti ve bu binaları Amerikanın İzmir Başkonsolosu Alexander Maclachlana çok düşük bir fiyata satmış ve bu bina American International Collage olarak 1875- 1913 yılları ortasında çoğunluğu Rum, Ermeni ve Levantenler çocuklarından oluşan aileler için eğitim vermiştir. Gerçekten American Board’un İzmir’deki faaliyetleri sırasında Ekim 1884 tarihinde yapılan düzenleme ile o tarihlerde okul idareciliği Agop Konstantinyan’dan alınarak Haroutune Cinişyan’a devredilmiştir. Tıpkı vakitte İzmir Protestan Ermeni Kilisesi’nin de papazı olan Cinişyan, ailesi ve birkaç yatılı öğrenci ile birlikte yeni bir binada yaşamaya başlamış, erkek okulu da süreksiz olarak bu binada hizmet vermiştir.
Takvor Spartalian’ın Amerikanın İzmir Başkonsolosu Alexander Maclachlan’a çok düşük bir fiyatla sattığı Basmahane Tren İstasyonu civarında iki binası. American International Collage burada hizmet vermeye başlamıştır
1884 yılında birkaç öğrencinin Cinişyan’ın mesken sahipliğinde, yatılı olarak eğitimlerini sürdürmüş olması ise erkek okulunun yatılı kısmının başlangıcı olarak kabul edilmiştir. Daha sonrasında bu okul, Eylül 1886’da Basmane Garı’nın yakınlarında kiralanan Spartalian Konutu olarak bilinen bir öbür binaya taşınmıştır.
Spartali ailesi kökleri olarak Ispartalı idiler. Kula, Uşak ve Gördes’te giderek büyüyen halı dokumacılığı ve ticaretiyle büyük varlıklar kazanmışlardır.İzmir Liman şirketi ortağı ve Yönetim Kurulu üyesi olarak da misyon yaptı.
Naim Mulaliç, Takvor Spartali’den intikal eden ve “Naim Palas Oteli” olarak düzenlediği bu mesken İzmir’de bilhassa Levanten ailelerin konakları üzere evresinin en bedelli iç mimarisine sahipti. Atatürk İzmir’e geldiğinde birkaç defa bu otelde kalmıştır.
Armatör kimliği ile Naim Mulalic
“Adana Vapuru Mücehhezi” olarak geçen Naim Mulalic büyük hissedar olması nedeniyle şirketin ismi “Naim Vapurları” olarak tescil edilmesine rağmen, ortakları Lûtfü ve Cemal Beylerdi.
Naim Vapurları olarak 1929-1937 yılı ilanlarında görülen gemi “Adnan” posta vapurudur. Bu vapur Galata rıhtımından hareketle her hafta İzmir’e sefer yapmaktadır. Şirketin 1931-933 yıllarında acentesi Galata Rıhtım Caddesi Frank Han (Frengian Han)’da (Telefonu Beyoğlu 2274) Dabkoviç ve Şürekası’dır. Naim Vapur İdaresi’nin gazetelerde yeralan 1929 ilanlarında görülen öteki gemi “Adnan” ismini taşımaktadır.
1932 tarihli ilanlarda görülen gemi Adana vapurudur ki, o periyot armatörlerinin çoklukla tek gemi sahibi olduğu gerçeği hatırlanmalıdır. Ortalarında en fazla gemiye sahip olan Yelkencizâde’lerdir. Tavilzâdeler üzere ön sıralarda olan armatör kümesi Saadet ve Sebat isimli iki gemi sahibi olarak görülmektedirler.
Naim Bey’in sahibi olduğu Adana vapuru; 1158 dwt’luk 1870 Upon on Tyne, İngiltere’de inşa edilmiş ve iflasa bağlı borçlar nedeniyle sonunda 1937 yılında icra yoluyla satılmıştır. Basında yer alan birinci haber ise 5 Ağustos 1930 yılına aittir ve Adana Vapuru kamarotlarından Ahmet Kazım’ın komünizm propagandası yaptıkları ortaya çıktığı öğrenilmektedir; “İzmir’de duvarlara komünizm propagandasını içeren beyannameler yapıştıran Cazım (Kâzım olmalıdır), Nusret ve Ziya isminde üç kişi zabıtaca yakalanmıştır. Bu beyannamelerde Rusya ile sıkı münasebetlerden ve bir personel hükümetinin kurulmasından bahsedilmektedir.
Yakalananlardan Ziya, bu beyannameleri para karşılığı yapıştırmak üzere Adana Vapuru kamarotlarından Kazım ve Ahmet’in verdiğini söylemiştir.”
10 Aralık 1930 tarihli gazetelerde; Yelkencizâde’lerin Karadeniz Postası olarak Vatan Vapuru, Seyrisefain’in Trabzon İkinci Postası olarak Karadeniz vapuru, Mersin Postası olarak Anafarta vapuru, Bartın – İnebolu Postası olarak Hilâl vapuru; Naim Vapurları olarak Adana vapuru ve yabancı şirket olarak Byron Marsilya Ekspresi olarak 7,500 grostonluk Patris II Vapuru ilanları görülmektedir.
Adana Vapuru’nun tüm seferleri İstanbul – Mersin çizgisi olarak; Sirkeci’den hareketle Çanakkale, Küllük (Güllük), Bodrum, Fethiye, Antalya Alaiye, Mersin’e azimet ve tıpkı iskelelere uğramak suretiyle avdet halindedir.
Naim Bey’in genel acentesi Galata, Kemankeş Caddesi Cite Français No.13’de Charles Shuma’dır ve Telefonu Beyoğlu 1041’dir.Adana Vapuru kimi seferlerinde Fethiye, Fenike, Payas’a da uğramaktadır.
Nilüfer Vapuru Mudanya’da.
Naim Bey ve Şurekası Vapur İdaresi’ne ilişkin olan ilk posta vapuru “Nilüfer” idi.
Nilüfer Vapuru, 1890’da İngiltere Glasgow’da J & G. Thompson tezgahlarında yolcu gemisi olarak yapıldı. İnşa ismi “Frederica” idi. 1911 yılında Osmanlı Seyr-i Sefain Yönetimi tarafından seferberlik kuralları gereği satın alındı. 25 Mart 1912’de Osmanlı Seyr-i Sefain Yönetimi, içerisinde Nilüfer Vapuru’nun da bulunduğu en son satın alınan vapurların eşya müfredat defterlerinin İdare’ye gönderilmesi için Bahriye Nezareti’ne bir yazı yazmıştı. Vapurlar satın alındıktan sonra Tersane-i Amire tarafından eşyalarının kayıtları tutuldu. Nilüfer Vapuru satın alındıktan bir müddet sonra havuza alındı. Osmanlı Seyr-i Sefain Yönetimi altındaki Nilüfer Vapuru’nun Süvarisi Asitaneli Hristo Efendi Kaptan’dı. Balkan Savaşları başladığında Osmanlı Seyr-i Sefain İdaresi’nin vapurları askeri sevkiyatta kullanılmak üzere tahsis edildiler. Osmanlı ordularına taarruz buyruğunun verildiği 15 Ekim 1912’de Nilüfer Vapuru asker ve hayvan nakli yapmak üzere Mudanya limanında bulunuyordu.
Bulgar ordularını geri çekilmeye mecbur ederek Türk kuvvetlerinin Edirne’ye ulaşması maksadıyla yapılması planlanan Bolayır cephesindeki taarruz ile nakliye gemileri ve donanma gemilerinin de iştiraki ile yapılacak Şarköy çıkarması için Nilüfer Vapuru Onuncu Kolordu’nun kumandan ve kurmay heyetini Galata rıhtımından alarak 8 Şubat 1913’te Şarköy’e getirdi. (Kaynak: Eser Tutel, Seyr-i Sefain Öncesi ve Sonrası, Bağlantı Yayınları,1997; Eda Gülşen Gömleksiz; Nilüfer Mayın Gemisi.)
Nilüfer Vapuru Sirkeci’nden hareketle Mudanya’ya intikal seyrinde.
Kaynak:Osman Öndeş arşivi.
Naim Bey ve Şurekası Vapur İdaresi’ne ilişkin olan diğer posta vapuru “Bursa” ve “Adnan”dır.
“Adnan” vapuru Lloyd’s Register kayıtlarına nazaran 1887 yılında İtalya, Palermo merkezli Navigazione Generale Italiana firması ismine Glasgow, A.Stephen & Sons Co. tersanesinde “Elettrico” ismiyle inşa edilmiştir. 1337 grt. ve T3 genişlemeli ihp makinesi A.Stephen imalâtıdır. 1938 yılında mümkün tamiratlar ve ekler nedeniyle 1387 grt. ve 708 nt.dtw olarak görülmektedir.Gemi ölçüleri: L: 79.2 m., B:10.0 m. ve D.4.5 m.’dir.1912’de Societa Italiana di servizi Maritimi, Venice’e satılmış,1923’de Societa di Nazigazione Italiana, Genova’ya,1927’de Societa An. Di Navigazine “San Marco” Venedik firmasına devredilmiş ve ismi değiştirilmemiştir.
Ağustos 1928’de Naim Mulalic (Naim Bey ve Şurekası Vapur İdaresi) tarafından satın alınmış ve “Adnan” ismi verilmiştir.
1929 yılı posta sefer ilanlarında Adnan vapurunun Pazartesi günü Galata rıhtımından hareketle İzmir’e, Çarşamba günü İzmir’den İstanbul’a sefer yapacağı duyurusu yer almaktadır.
Lloyd’s Register 1930 kayıtlarında “Adnan” gemisinin sahibi “ Naim Vapur İdaresi” yazılı iken, 1932’de “Mehmet Naim Mulalic” ; 1934 sonrasında “Naim Mulaliç” olarak kayıtlı bulunmaktadır.
Gemi seferleri için Galata’da Cite Français Hanı’nda 12 Numarada genel acenteliğine müracaat edilmesi istenmektedir.
Adnan Vapuru- 1887-1938.
Acentenin telefonu: 1041’dir. Adnan vapuru 1938 yılında “J.Summa Vârisleri” ne devredilerek hurdaya çıkartılmıştır.
Adana Vapuru
Kasım 1934’de Romanya’da göçmenleri getirmek üzere mutabakat yapan Naim Bey, Adana vapuruyla birinci seferde Tekirdağ’ına iskân edilmek üzere 600 göçmeni getirmiştir. İkinci seferde ise Nazım vapuruyla birlikte 1,500 göçmen alarak tekrar Tekirdağ’a getirecekleri açıklanmıştır.
1936 yılı Nisan ve Mayıs aylarında İzmir’e et nakli için kiralanmış olan Adana vapuru mürettebatının fiyatlarını alamamaları nedeniyle gemiyi terk ettikleri haberleri görülmektedir.
Adana vapuru kimi seferlerinde Sirkeci Rıhtımı’ndan hareketle İzmir, Antalya ve Mersin seferleri yapardı. Bu seferlerinde yolcu ve ticari eşya taşıması kabul edilirdi.
1937 yılı hem Adana Vapuru’nun ve hem de Armatör Naim Mulalic Bey’in bir sona yaklaştığını göstermektedir. Zira Adana vapuru borçlardan ötürü haczedilmiş ve Fener önünde bir şamandıraya bağlanmıştır. 28 Kasım 1937 günü ise İstanbul İkinci İcra Memurluğu vasıtasıyla satışa çıkartılacaktır. 1938’de J.Summa vârislerine devredilmiş ve Napoli’de sökümü yapılmıştır.
Naim Mulalic başarılı olmalıydı
Naim Mulaliç Osmanlı Devleti vaktinde yük ve yolcu nakliyatında yabancı bayrak egemenliği altında olan Türk deniz ticaretini bu boyunduruktan kurtarmak için birinci atımları yapan iki armatörden biri olmuş ve bu teşebbüsü için Paşabahçeli Cemal Bey ile ortak bir şirket kurmuştur. Bu teşebbüsü o yılların çok ötesinde olan bir görüşü söz eder ve hayranlıkla, teşekkürle anılmalıdır.
Naim Mulaliç Türk Deniz ticaretinde armatör olarak çok faal bir isimdi. Yalnızca Türkiye limanları ortasında değil, Avrupa limanları kontaklı olarak da yolcu ve yük nakliyatı yapmak emeliyle Armatör Lûtfü Yelkenci Bey ile birlikte hareket etti. Kurulmakta olan Vapurculuk şirketi dışında kaldı. Gerçekten 28 Kasım 1933 tarihli haberlerde; “Vapurculuk şirketi dışında kalan armatörlerden Lûtfü, Paşabahçeli Cemal ve Naim Beyefendiler birleşerek bir şirket teşkil edeceklerdir. Bu şirket Karadeniz’de ve Akdeniz’deki aşikâr başlı ecnebi limanlarıyla İstanbul ortasında sefer yapacaktır.
Şirket Akdeniz’de Pire, Trieste, Napoli, Marsilya ve Lizbon’a vapur işletecektir. Karadeniz’de de Varna, Köstence ve Odesa’ya seferler yapacak, bu suretle limanlarımızla ecnebi limanlar ortasında şimdiye kadar ecnebi vapurları ile yapıla gelmekte olan ticari nakliyatı yapacaklardır. Bu şirket birebir vakitte İstanbul- İskenderiye ortasında da yeni bir deniz sınırı düzenlemesini düşünmektedir. Armatörler bub teşebbüslerinde muvaffak olmak için ellerindeki vapurlar kafi gelmez ise yeni vapurlar alacaklar ve hükümetin müsaadesini ve yardımını isteyeceklerdir.”
Armatörler bu teşebbüslerinde başarılı olmak için ellerindeki vapurlar kâfi olmazsa yeni vapurlar alacaklar ve hükümetin yardım ve dayanağını isteyeceklerdir” denilmektedir.
Hilal-i Osmanlı Anonim Vapur Şirketi Dersaadet İdare-i Umumiyesi
Kapitülasyonların kelepçesinden kurtulmak için yapılan teşebbüslerden biri “Hilal-i Osmanlı Anonim Vapur Şirketi. Dersaadet İdare-i Umumiyesi” idi. Fakat yabancı devletlerin deniz ticareti konusundaki değişmeyen baskıları sonucu kaybolup gitmiştir.
İstanbul 2.ci İcra Dairesi’nin Adana Vapuru’nun ipotek cihetiyle satışına dair 28 Kasım 1937 tarihli Cumhuriyet Gazetesi’ndeki ilanı.
Diğer taraftan da Takvor Agop Spartali’den İzmir – Kordon’daki oteli ve yeniden Kordon’daki Splendid Palace’ı satın aldığı üzere, imtiyaz hakkı Dr. Dr. Nihad Reşat Belger’e ilişkin Yalova Kaplıcaları’nın işletmesini de üstlenmişti. O yıllarda çok ünlü bir “Otel İşletmecisi” olarak tanınmıştı.
1933 yılındaki Naim Mulaliç 1937 yılında gemisi ipotek edilmiş ve icra yoluyla satılmış bir armatör haline gelmiştir.
28 Kasım 1937 Adana vapurunun icra yoluyla satışı
İstanbul İkinci İcra Memurluğu 28 Kasım 1937 tarihli ilamıyla Adana vapurunu icra yoluyla satışa çıkardığını duyurmuştur.
Bu ilam şöyledir; Türk sancağını hamil olup İstanbul Limanının 105 sicil numarasından mukayyed bulunan 1158 gayrisafi hacmi istiabi tonilatosunda bulunan ve İngiltere’de 1870 tarihinde inşa edilmiş olan ve kısmen yolcu nakline mahsus tertibatı haiz ve hala 57 yaşında bulunan ve derununda iskele 4, sancak 7 kilit zinciri, 1 haypreşer, 2 cankurtaran filikası, 5 Salı ve 3 vinç, 1 ırgat, 2 yoma halat ve 2 demir, bir yığın halinde fersude halat ve ambar kapak ve muşambaları,1 salon gramafonu, 5 sandalye ve salon döşeme ve perdeleriyle 1 loplo şerbeting,1 poli, iki çift setrap, 2 tek setrap ekzantrik rod tarfi, 4 kaplin civatası, 1 fitplançeri, 1 delik tezgahı, 1 mengene, 1 köhne kürek,1 erpanp rot, 2 balnsilvesi, bir ölçü makine anahtarı,1 makine liftin skuru,1 kanpaund makine (2 silindirli),1 üstüvani kazan (Alev borulu), olan ve sicil uzunluğu yetmiş sekiz metre altmış dokuz santim uzunluğunda ve dokuz metre beş santim eninde ve ambar derinliği altı metre on santim bulunan demirden mamul ve hala işletme imkanı bulunmayan ve evrakında mevcut 12/11/1937 tarihinde verilen erbabı vukuf raporuna nazaran işlemesi için tamirat olarak lakin yirmi üç bin lira sarfına mecburiyet hasıl olan ve elyevm Haliç Fener İskelesi önünde dubada demirli bulunan Adana Vapuru ipotek cihetinden satılığa çıkartılmıştır. Satış 13/12/1937 gününe rastlayan perşembe günü Saat 14.00’ten 16’ya kadar dairede icra olunacaktır. Verilecek bedel işbu vapura uzmanlar tarafından takdir buyrulan 22,000 liranın yüzde yetmiş beşini bulduğu takdirde en çok arttıran üzerinde ihalesi icra kılınacak ve aksi takdirde son pey sahibinin taahhüdü bâki kalmak kaydıyla artırma on beş gün daha temdid olunarak 14/ Ocak/ 1938 tarihine rastlayan Cuma günü Saat 14.00’ten 16’ya kadar dairede icra olunacak ve en çok arttıranın üzerinde kalacaktır. Artırma peşin parayladır. Müzayedeye iştirak edeceklerin Adana vapuruna takdir olunan 22,000 liranın yüzde yedi buçuğu nispetinde pey akçesi yahut ulusal bir bankanın teminat mektubunu vermeye mecburdurlar.Mezkûr geminin nefsinden doğan merakim vergi vesair rüsumu bahriye ile resmî tellaliye borçluya ilişkin olup bedeli müzayededen tenzil olunacaktır. Yanlız intikal harçları ve intikale müteallik öteki sarfiyatlar ve ihale bedeli korumaya müteallik önlemler için sarf olunacak para müşteriye aittir.
2004 Numaralı İcra ve İflas Kanunu’nun 126.cı unsuruna tevfiken hakları Deniz Ticaret siciliyle sabit olmayan alacaklılarla başka alâkadarların bu haklarını ve özelle faiz ve masrafa dair olan argümanlarını ilan tarihinden itibaren 20 gün içinde evrakı müsbiteleriyle birlikte 934/5810 Numaralı evraka müracaatla bildirmeleri lazımdır. Aksi halde hakları Deniz Ticaret sicilinde sabit olmayanlar satış bedelinin paylaşılmasından yoksun kalırlar. Artırma şehadetnamesi herkes tarafından görülmek üzere 10 Aralık 1937 tarihine rastlayan Cuma gününden itibaren daire divanhanesinde asılı bulunacaktır. Daha fazla bilgi isteyenlerin 934/5810 Numaralı evraka müracaat ederek tamiratın halini gösteren 12 Kasım 1937 tarihli uzman raporunu tetkik etmeleri lazımdır. Satışa iştirak edecek müşterilerin işbu vapura ilişkin bütün bilgileri öğrenmiş olarak kabul edileceklerdir.”
Bursa Vapuru
Naim Mulaliç’in “Mustafa Cemal Vapurları” olarak ilanları görülen “Bursa” vapurunda da iştirakleri olduğu görülür. Bursa Vapuru Sirkeci yahut Galata Rıhtımından hareketle Ereğli, Zonguldak, Bartın ve başka seferlerinde İzmir uğraklı olarak Antalya ve Mersin’e kadar uğraklar yapardı. Acente adresi: Galata, Rıhtım Caddesi, Küçük Rıhtım Han No. 4-5 ve Telefonu: Beyoğlu 913 idi.
Bursa Vapuru üzere Bartın ve Adana, Adnan, Nilüfer vapurları Ereğli,Zonguldak, Bartın ve diğer seferlerde İzmir, Antalya, Mersin seferleri olurdu. Vapurların posta ve yük seferlerini yaptıkları Sirkeci Rıhtımı, Sepetçiler Kasrı, Askerî Sevkiyat Şubesi İskelesi Rıhtımı’ndan sonra idi. Bursa Vapuru 1900 Oder-Werke Maschinenbau GmbH & Co., Grabow inşa 929 grt. olan bir yolcu ve genel yük gemisi idi. Birinci adı“Lubiana” idi. Satılmış ismi “ Ljubljana” ve “Hegedlis Sander” olarak değiştirilmiştir. 1938’de Denizbank Denizyolları İdaresi’ne devredilmiştir.
Grand Hotel Kraemer Palace- Splendid Palace’ı satın almıştı
Cumhuriyet İlanı sonrası Yalova Kaplıcalarını da işletecek Naim Mulaliç İzmir’de Grand Hotel Splendid Palace’un da sahibiydi. Eski ismi “Grand Hotel Kraemer Palace”di ve İzmir rıhtımı üzerine yapılmış en lüks ve görkemli otel binasıydı.
İlk etapta üç katlı olarak inşa edilen ve akabinde dördüncü kata eklenen otel, lüks odaları, kıymetli restoranları, kafeleri, Club Hellenique ve Brasserie de la Pointe üzere ikonik yerleriyle üst gelir kümesine hitap ediyordu. İzmir’e gelen yabancı tüccarların birinci tercihi olan otel, İzmir’in ileri gelenlerine de hizmet vermiştir.
Eski ismi Kraemer Palace olan Splendid Palace.
Otel binası 1870’li yılların sonunda rıhtım inşaatı tamamlanınca tamamlanmış ve bittiğinde İzmir’in en yüksek binası olmuştur. Alman kültürünün İzmir’deki sayılı temsilcilerinden biri olan otel, pozisyonu itibariyle iskelenin odak noktasındaydı. İzmir’i asansörle tanıştıran birinci bina ve elektriğe bağlanan birinci otel olması üzere özellikleri de bulunan Kraemer Palace, I. Dünya Harbi’nden sonra Naim Bey (Naim Mulaliç) tarafından satın alınmış ve ismi Splendid Palace olarak değiştirilmiştir. Otel binası 1922 yangınında büyük ölçüde yanmış ve tahrip olmuştur.
Bu otelle ilgili olarak Yunanlıların İzmir’i terk etmelerini takiben Türk askeri kente gelmeden çok evvel İzmir’e gelerek,iki yetkili Cumhuriyet’in ilanından sonra Yalova Kaplıcaları’nı işletecek olan Naim Mulaliç’in işlettiği Grand Hotel Splendid Palace’a yerleşmişlerdir. Burası tıpkı vakitte Yunan ordusunun İzmir’e birinci çıktığı rıhtımdaki yerdi. Atatürk’ün 1919’dan evvel kahve içtiği otelin ismi daha evvel Grand Hotel Kraemer Palace’tı. Cumhuriyetin ilanından sonra bu alan Cumhuriyet Meydanı olarak planlanacak ve 1932 yılının Temmuz ayında Atatürk heykeli buraya yerleştirilecektir.
(Kaynak: Prof.Dr. Çetin Atay; “İzmir İşgalinin Başlangıcı ve Sonu (2-15 Mayıs 1919 ve 9-13 Eylül 1922), TTK Yayını.
Yalova Termal Oteli’nin işletmecisi de Naim Mulaliç idi
Yalova Kaplıcaları’nın bir plan izlenerek çağdaş manada birinci termal tesise dönüştürülmesi, 1929 yılında Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatları üzerine gerçekleştirilmiştir. Kaplıcaların, termal otele dönüşme süreci periyodun Seyrisefain Yönetimi Genel Müdürü Sadullah Bey başkanlığında başlamıştır. Devlet tarafından imar edilen ve işletilen Yalova Kaplıcaları, Yalova Termal Otel olarak 22 Ocak 1938 tarihinde açılmış ve Cumhuriyet Dönemi’nin birinci çağdaş termal tesisi olarak tarihe geçmiştir. Otelin birinci konuğu Mustafa Kemal Atatürk’tür. Yalova kaplıcalarının çağdaş bir termal otele dönüştürülmesi sürecinde Yalova’nın ve Termal Otel’in imar planı için Fransız mimar ve kent plancısı Henri Prost ve takımından yardım alınmıştır. Otelin idare hakkı, 50 yıllığına, kuruluşundan itibaren çalışmalarını sürdüren AKAY işletmesine verilmiştir. Sıhhat ünitelerinin sorumlusu, Atatürk’ün hastalığının teşhisini koyan (Atatürk Ansiklopedisi, 2023) Dr. Nihad Reşat Belger ve Otelin yöneticisi ise Naim Mulaliç’tir. (Kaynak:Dr. Öğr.Üyesi Aysel Kaya- Anadolu Üniversitesi Turizm Fakültesi Turizm Rehberliği Kısmı; Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,2023 Ocak Araştırma Makalesi).
Yorum Yap