Toplantıda, Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi’nden Prof. Dr. Mustafa Sarı, Marmara Denizi’ndeki deniz çayırları ve pinaların ekosistem için kıymetini vurgularken, denizin “akciğerleri” olarak bilinen deniz çayırlarının oksijen üretimindeki kritik rolüne dikkat çekti. Sarı, deniz çayırlarının karbon yutma kapasitesi ve su altındaki ömür için sağladığı oksijenle birlikte Marmara Denizi’ndeki oksijen düzeyini artırmada büyük bir değere sahip olduğunu söz etti.
Prof. Dr. Sarı, Marmara Denizi’nde 2021 yılında görülen müsilaj felaketinin tesirlerinin sürdüğünü belirterek bu bahiste acil tedbirler alınması gerektiğini söyledi. Marmara Denizi’nin kıyı şeridinde yaptıkları araştırmalarda elde ettikleri bilgilerin sırf Türkiye için değil, dünya açısından da büyük kıymete sahip olduğunu tabir eden Sarı, Marmara’da bu bedelli ekosistemi korumak için sürdürülebilir projelerin ve şuurlu müdahalelerin kural olduğunu vurguladı.
Prof. Dr. Sarı, “Biz Marpina ve Marçay projeleri kapsamında toplamda 600’den fazla dalış yaptık. Yani Marmara Denizi’nin İmralı Adası hariç bin 300 kilometrelik kıyı şeridini büsbütün taramış olduk. Bu alandaki deniz çayırı alanlarını tespit etmeye çalıştık ve çayırları tiplerine nazaran ayırdık” dedi. Prof. Sarı sözlerini şöyle konuştu: “Her bir istasyonda deniz çayırları çalışmasının akabinde, pinalar için ek bir çalışma yürüttük. Pinaların canlı mı yoksa meyyit mü olduğunu tespit etmeye çalıştık. Pinaların canlılık durumlarını neden bu kadar dikkatle takip ediyoruz? Zira pinalar 2016-2019 yılları ortasında Akdeniz’in tümünde, ne yazık ki Marmara Denizi hariç, yok oldu. Pina, iki kabuklu bir canlı olup 50 yıl yaşayabiliyor ve uzunluğu 120 santime kadar çıkabiliyor. Lakin 2016 yılında İspanya kıyılarında başlayan toplu vefatlar, 2019 yılına gelindiğinde Çanakkale Boğazı’na kadar ulaştı. Şimdiki datalara nazaran, Çanakkale Boğazı ile Cebelitarık Boğazı ortasındaki tüm pinalar neredeyse yok oldu; ama Marmara’dakiler yaşamaya devam ediyor. Bakanlığımızın takviyesiyle yürüttüğümüz bu Marpina projesi kapsamında, pinaların canlılık oranlarını belirlemeye çalıştık. Sevinçle belirtmek isterim ki 1300 kilometrelik kıyı şeridinde yaptığımız çalışmalarda 4000’den fazla pina tespit ettik. Bu pinaların yaklaşık %90’ı canlı, yüzde 10’u ise ölüydü. Bu bilgiler yalnızca ülkemiz için değil, dünya açısından da heyecan verici sonuçlar.”
Mustafa Sarı
“Marmara Denizi’ni korumak için daha fazla adım atmalıyız”
Marmara Denizi’nde 4 deniz çayırı türününü yaşadığını kaydeden Prof. Dr. Sarı sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu 4 çeşitten biri, Akdeniz’e has Posidonia oceanica. Posidonia oceanica, denizin akciğeri olarak bilinen bir deniz çayırı çeşidi olup dünyada üzerinde en çok çalışılan tiplerden biridir. Daha evvel Marmara Denizi’nde bu cinsin sırf 3 bölgede bulunduğu biliniyordu. Artık ise 10’dan fazla alanda varlığını tespit ettik. Bu durum bizleri epeyce keyifli etti. Başka tiplerle birlikte, Marmara Denizi’nde Posidonia oceanica’nın dağılım alanlarını belirlemiş olduk. Marmara Denizi’nin özel yapısına baktığımızda ise, %80 oranında Cymodocea nodosa tipinin baskın olduğunu görüyoruz.
Deniz çayırları, oksijen üretimi açısından hayati kıymet taşır. Dünya yüzeyinin 4’te 3’ü sularla kaplı, kalan kısmı karadır. Karalar büsbütün ormanlarla kaplı olsa bile, ürettikleri oksijen yetmezdi. Aldığımız her iki nefesten biri denizden gelir ve bu oksijenin büyük kısmı deniz çayırları tarafından üretilir. Marmara Denizi’ne odaklanmamızın sebebi de 2021 yılında yaşadığımız müsilaj felaketidir. Müsilaj, yüzeyde görünmekle birlikte uzun müddettir deniz tabanında varlığını sürdürmekte ve çözünmüş oksijeni tüketmektedir. Geçen yıl Marvan projesi kapsamında, İstanbul Adaları etrafındaki bir örneklemede 1 ton balık yakaladık ve bunun %95’i köpek balığı ve vatozdu. Müsilaj yüzünden derinlerdeki oksijen tükenince hayvanlar mecburen sığ sulara geldi.”
Deniz çayırlarının Marmara’da ekstra kıymet taşıdığını vurgulayan Mustafa Sarı, “Çünkü oksijen sorunu yaşayan bir deniz. Deniz çayırları, tropik ormanlardan daha fazla karbon yutar ve oksijen üretir. 1 metrekarelik bir deniz çayırı alanı, günde 10 litreden fazla oksijen üretir” dedi.
“Marpina ve Marçay projeleri kapsamında elde ettiğimiz sonuçlar, Marmara Denizi ekosisteminin uygunlaştırılması açısından çok pahalı. Lakin Marmara Denizi’ni korumak için daha fazla adım atmalıyız” sözlerini kullanan Prof. Dr. Sarı şunları söyledi: “2021 yılındaki müsilaj felaketi ne yazık ki tekrar gündeme geldi ve 23 Ekim’de Erdek Körfezi’nde yine müsilaj oluştu. Marmara Denizi’ne çok dikkatle yaklaşmamız, atık yükünü azaltmamız gerekiyor. Deniz pinaları burada değerli bir rol oynuyor zira bir pina, saatte 6 litre, günde ise yaklaşık 150 litre deniz suyunu filtre ediyor. Filtrelenen bu su, bizim kirlettiğimiz deniz suyudur. Marmara Denizi genelinde yaptığımız çalışmalarda, ortalama olarak 100 metrekarelik kıyı bölgesinde 12 adet pina tespit ettik. Çanakkale-Kemer üzere birtakım bölgelerde ise bu sayı 100 metrekarede 122’yi bulabiliyor. Bu proje kapsamında, Pinna nobilis’in daha çok Güney Marmara’da; Atrina fragilis’in ise daha çok Kuzey Marmara’da yaşadığını belirledik. Bu çeşitlerin yanı sıra birçok insan tesirine bağlı tehdit gözlemledik; bu tehditleri bugünkü ve yarınki oturumlarımızda konuşacağız. Marçayır projesi bu toplantıyla sona erse de Marmara Denizi’ndeki deniz çayırları üzerine yapılacak çalışmaların başındayız ve bu mevzuda devam etmemiz gerekiyor. Pina projemiz ise gelecek yıl da sürecek, toplu ölümlere yol açan patojenleri izlemeye devam edeceğiz. Projenin yürütülmesinde emeği geçen herkese, bilhassa de dayanak veren yöneticilerimize teşekkür ederiz.”
Yorum Yap