Yüksel Yıldırım’ın internette kurmuş olduğu sitenin ismi “ Zonguldak Nostalji”.Zonguldak Nostalji’de Zonguldak üzere Karadeniz kıyısında sürekli çok kıymetli bir liman olan Zonguldak’ı 30’lı yıllardan gelerek fotoğraflarıyla anlatan Yüksel Yıldırım, bu liman ve kömür madeni kentinin görsel hafızasıdır.
“Zonguldak Nostalji” büsbütün Zonguldak ve hatta Amasrave Kdz. Ereğli gibi Karadeniz kıyılarındaki kent hayatını, olaylarını fotoğraflarıyla anlatan bir tarih arşivi olmuştur. İnternette “Zonguldak Nostalji” yazarsanız, karşınıza eşsiz denecek kadar pahalı yüzlerce fotoğraf çıkacaktır.
Bu sayfaya giderek artan formda, hatta XIX.Yüzyıl sonlarına ilişkin fotoğrafların aktığını görebilirsiniz. Zekeriya Avcı, Semra Kaya, Yakup Ayhan Atalay daha birçok değerli isimler, Zonguldak Nostalji’ye evrak bedeli çok yüksek fotoğraflar göndermekte ve fotoğraf hakkında bilgi eklemektedirler.
Zonguldak görsel hafızasının yaratıcısı Yüksel Yıldırım’a yalnızca teşekkür etmekle kalınmamalı, bu görsel evraklar bir eser halinde yayınlanmalıdır.
1937 Kdz.Ereğli doğumlu bir öteki fotoğraf sanatkarı Hüseyin Engin Öztabak arşivinde de büsbütün Karedeniz Ereğlisi’ne ilişkin 1929-30 üzere yıllara giden ve fırtınalarda karaya düşmüş, yarı batık hale gelmiş Türk ticaret gemilerinin fotoğraflarından oluşan bir arşiv vardır. Kdz. Ereğli Fotoğraf Sanatı Amatörleri Derneği (KEFSAD) tarafından 2016 yılında 80’inci yaş günü nedeniyle bir merasim de yapılmış.
Hüseyin Engin Öztabak, Yüksel Yıldırım’dan farklı olarak Kdz. Ereğli’de 1976 yılında Foto Engin adındadükkânaçarak, on iki senebu işe devam etmiştir.
Aynı vakitte yıllar boyunca Kdz. Ereğlisi’nde bilhassa kış aylarında patlak veren fırtınalarda denizle boğuşan ve yenik düşerek yarı batık hale gelen, birbirinin üzerine yaslayan birçok Türk ticaret gemisinin o yıllarda çekilmiş fotoğraflarını arşivine kazandırmıştır. Türk Armatörleri Tarihi başlıklı yapıtım için ismini belirterek kullandığım bu fotoğraflarda çok değerli görsel bir denizcilik tarihi dokümanlarıdır.
YükselYıldırım’ın hayat dünyasının birtakım isimleri
Fotoğraf konusunda fotoğrafçı olarak meslek sahibi olanlar olduğu üzere, fotoğrafın icat edilmesinden bu yana mesleği öteki olup, fotoğrafa derin ilgi duyanlar da var. Batı dünyasındaki bu isimlerden fakat bir kaçını kaydettim; Edward Weston, Steve Mccurry, Elliott Erwitt, Martin Parr, Robert Adams , Man Ray, Annie Leibovitz , André Kertész, Horst P., David Lachapelle, Steven Meisel,William Eggleston, Mary Ellen Mark, Peter Lindbergh Stephen Shore, Robert Mapplethorpe.
İstanbul Fotoğraf ve Sinema Amatörleri Derneği
Benim tanıdığım Muhsin Divan da tam bir fotoğraf tutkunu idi ve İFSAK üyesi olarak her sene Deniz Ticaret Odası’nda fotoğraf yarışı düzenletirdi. Bu bir gelenek halini almıştır. Temel olarak ülkemizde fotoğraf ve sinema sanatının öğrenilmesini, yaygınlaşmasını sağlamak ve bu alanlarda üretenler, üretmek isteyenler ortasında bir dayanışma ağı oluşturmak için çalışan ve fotoğraf tutkunu olanların bir ortaya geldikleri İFSAK (İstanbul Fotoğraf ve Sinema Amatörleri Derneği) bu türlü bir istekli fotoğraf tutkunlarıyla anlatılır.
Zonguldak Nostaji portalında yer alan fotoğraflardan “Yayla Tüneli Turizme Hazır” başlıklı bir fotoğrafı seçtim. Yüksek Yıldırım şöyle anlatmış; “Zonguldak’ta Birinci dalgakıran rıhtımını inşa eden Fransızlar (1899), Fransız-Ereğli şirketini de kurarak kömür çıkardılar. Zonguldak dalgakıranı, eski süratli kömür yükleme iskelesinin inşası ve Genel Direktörlük (işçi Müdürlüğü) binasının bu bölgede olması ve sahanın ikamet ettikleri Yayla Mahallesine yakınlığı, Zonguldak’taki yerleşimlerinin burası olmasının nedenidir.
Yayla’dan Fener’e kadar olan bölgede Fransızlar ikamet etmiştir. O vakitler bölgenin ismi Fransız mahallesidir ve girmek yasaktır. Şimdiki müdürlük durağı olan yerde Fransız hastanesi bulunur. Ve tekrar hastane etrafında Fransız meskenleri ve Fransız şirketi yöneticisinin ikamet ettiği Yayla Konağı vardır… Kömür madenlerini işleten Fransızlardı. Zonguldak’da birçok bina,hastane ve okul inşa ettiler. Zonguldak’ın Rus savaş gemileri tarafından bombalandığı tarihlerde Fransız binaları da hasaralmıştı. Fransız Hastanesi, okulu ve evleride tehditlere açık bir pozisyondaydı. Bundan kaynaklı güvenlik sebebiyle, tünel ve sığınak inşa ettiler. Tünel “Yayla Tüneli” olarak anılmaktadır. Kaynak:Zonguldak Nostalji. İskele yanında yıkılan Fransız şirketinin idari binası (İşçi Müdürlüğü) gerisinde bugün hala sığınak girişi korunmuş bir halde duruyor. Bu tünelin ucu üstte Fransız hastanesinin gerisinden çıkıyor. Bu tünel Kıbrıs Barış Harekâtında aktifleştirildi. Hatta içine su, konserveler daha bir çok yiyecek hususları ve ilkyardım materyalleri konuldu. Kapıları açıldı. Hazırlandı ve temizlendi. Kıbrıs Barış Harekâtı’ndan günümüze kadar tam 50 sene geçti, artık vakti geldi. Fransız imali ve ismini “Yayla Tüneli” düşündüğüm geçidin artık turizme kazandırılması kaçınılmaz. Yapılan son denetimlerden sonra geçidin durumunun çok düzgün olduğu gözlemlendi. Yapılması gereken atılım aydınlatma ve güvenliğin sağlanarak ziyarete açılması… Her şey hazır, elimize tepside sunulmuş endüstriyel bir miras…”
M.Bedri Beşiroğlu bir bildiri ile üzüntüsünü belirterek, sormuş ; “Sence karşısındaki Fransız üretim kentin birkaç tane 100 yıllık tarihi binayı yıkan vandal zihniyet, bu türlü birşey için adım atarmı sanki?”
Yüksel Yıldırım, yaşadığı Zonguldak’ta tesis ettiği Zonguldak fotoğraflarından oluşan bir koleksiyon ile geçmiş günümüze ulaşan çok bedelli bir görsel hafızadır.
Bu merakını şöyle anlattı; “Çocukluğumun tutkusu, bulutsuz gecelerde gökyüzünü seyretmekti. Yıldızları seyreder, hayal dünyamda uzak diyarlara seyahat ederdim. İlkokul, Ortaokul ve Lise yıllarım bilime, teknolojiye olan merakımla geçti. Deneyler, bilimsel tarih kitapları, buluşlar ve insanlık faydasına yapılan icatları takip ettim…
Zonguldak Nostalji eski kent hayatına ilişkin görsel evraklara de sahip. Bunlardan birinde Zonguldak’ta artık günümüzde olmayan ahşap bir köşk fotoğrafı yeralmakta.
Lisede fen kısmını seçtim. Fizik, elektro manyetizma, ışık, radyo dalgaları merak ettiğim en önde hususlardı. Onlarca teknik mecmua ve kitap okudum. Bilgisayar ve telsiz haberleşmesi konusunda pratik ve el maharetinden başka teori bilgimi de geliştirdim. O denli ki bu kollara olan merakımdan ötürü kazandığım kısma bile devam etmedim… Elektronik ve tekniğe olan merakım yaz tatillerinde çalıştığım mağazalar özgüvenimi daha çok arttırdı. Çalışma hayatım mesleğe olan ilgimin okulu oldu. Kendi iş yerimi kurmamda vesile oldu.
Her ne kadar lisedeki kısmım fen olsa da edebiyat dersinden büyük keyif alırdım. Yıllar sonra bir sinema sinemasıyla, yine gündeme gelen Zonguldaklı şairler Muzaffer Tayyip Uslu ve Rüştü Onur’u birinci edebiyat dersinde duymuştum. Öğrencilik yıllarımda bu bahislere pekte oralı olduğumu söyleyemem. O vakitler benim için geçmişi bilmeden, yalnızca geleceğin hesabını yapan sıradan yıllardı çünkü…
Zonguldak Nostalji arşivinden bir fotoğraf; Zonguldak kıyılarına vuran dalgalar. Karadeniz tekrar kabarmış.
Yıllar sonra Kelebeğin Düşü sinema sineması çekimleriyle Zonguldaklı şairlerimiz karşımıza tekrar çıktı. Artık onlar Türkiye’nin de tanıdığı, yapıtlarını öğrendiği şairlerimiz olmuştu. Bence bu olay Zonguldak’ın kültürü için de bir dönüm noktasıydı. Halkevi kuruluş yıllarının heyecanı geri gelmiş, tiyatrolar, kültür sanat aktiflikleri, tarih ve söyleşiler ehemmiyet kazanmıştı. Muharrirlerin, çizerlerin tekrar gündemi oluşturduğu dönüm noktasıydı…
Bu dönüm noktasından ben de etkilendim. Aygıtların içinde, yedek gereçlerin ortasında, elektronik sanayisi içine dalmışken başımı kaldırıp şöyle bir bakınıp silkelendim. Ekmeğimi kazandığım, heyecanla yıllarımı verdiğim mesleğimden başka, yeni bir heyecan içimi sardı.
Duygusal ve edebi istikametim hayatıma balıklama daldı. Şimdi yirmili yaşlarında, ömürlerinin baharında genç yaşta hayatını kaybeden genç şairlerimizin dizelerindeki masumiyet ve his yüklü satırlar beni etkiledi, o yıllara geri döndürdü… Oysaki ne kadar uzak kalmış ve özlemişim, çocukluk yıllarımı, eski komşulukları, eski ömürleri, pak yüzlü vefalı o insanları…
O gün bu gündür daima okuyorum, yazıyorum, araştırıyorum. “Eskiyi özlüyorum, günümüze taşıyorum” kanısı beni “Zonguldak Nostalji Editörü” olarak toplumsal medya paylaşımlarımla bütünleştirdi. Artık geçmişi hissederek, duygudaşlık yaparak yaşamaya çalışıyorum.
Son yıllarda yazdığım makaleler, derlemeler, fotoğraflar, tarih araştırmaları, toplumsal medya üzerinden paylaşılan bilgiler, iştirakçi paylaşımları, logaritmik bir formda büyüdü ve bilgi bankası oluşturdu.
Arşivim biriktirme, derleme ve araştırma çalışmalarım devam ediyor. Çalışmalarım toplumsal medya ve basın kuruluşları üzerinden yayımlanıyor.
Yüksel Yıldırım ve meslek seçiminde büyük rolü olan, lambalı, mobilyalı “Stella” marka salon radyosunu pahalı bir hatıra olarak saklıyor.
Bir Anım… Elektronik Ve Denizcilik İle Tanışma…
Çocuk yaşlardayken şimdi televizyonla yeni tanıştığımız yıllarda akşamları televizyon yayınlarını izler gündüz ise radyo dinlerdik. Bugün hala sakladığım, varlığı beni eskilere götüren, şimdiki meslek seçimimde büyük rolü olan, lambalı, mobilyalı “Stella” marka salon radyomuzdan hususa girmek istiyorum. Odanın yüksek noktasına monte edilmiş rafta durur, bacadan bacaya çekilmiş antene kablo ile bağlanırdı. Uzun, orta ve kısa dalga yayınlarını ağır parazit ortasında dinlerdik. Dakikalarca karıştırır, istasyon arar, dış dünyada olup biteni merak eder, ağır maniplasyon gürültüsü altında dünyanın sesi radyolarını takip ederdim.
Bir yaz günü şimdi güneşin yeni battığı dakikalarda radyoda kısa dalga bandında gezinirken sıra dışı bir istasyon dikkatimi çekti. Daha doğrusu bu istasyon radyo istasyonu değil bir telsiz istasyonu davetiydi. Cebelitarık boğazından geçiş yapan bir Türk gemisi Beyrut limanında yük boşaltan bir öteki Türk gemisiyle irtibat kurmuş muhabbet ediyorlardı. Bahis yarı teknik yarı da özele dayalı uzun soluklu bir konuşmayla sona erdi. Hayatıma taraf veren, içimi kıpır kıpır eden dakikalar diyebilirim… Daha sonra beni denizcilik, telsizcilik ve elektronikle tanıştıran dakikalar…
Yüksel Yıldırım’ın anlattığı hayat öyküsü
İşçi bir baba Ferit ve terzi bir anne Suna’dan 1965 yılında Zonguldak’ta doğdum. İlkokulu EKİ Yayla Özel İlkokulu’nda, Orta ve Lise tahsilini Fener Lisesi’nde tamamladım. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Maden Yüksek Okulu’nu kazandımsa da tıpkı yıl Türkiye’de yeni başlayan ve devlet üniversitelerinde kısmı şimdi açılmayan Ulusal Eğitim Bakanlığına bağlı özel Bilgisayar Programcılığı kısmına katıldım ve buradan mezun oldum.
Bilgisayar tecrübemi İstanbul’da özel bir şirkette çalışarak tamamladım. Yeniden Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın projesi LİMME (Lise Mezunlarını Meslek Edindirme) Elektronik kısmından mezun oldum.
1980’li yılların ortalarında Zonguldak mahallî gazetelerinde muhabirlik yaptım.
1983 yılında başladığım elektronik kesimine, 1991 yılında kendi iş yerimi kurarak devam ettirdim. Hala elektronik komponent ticareti bahislerinde çalışmalarım devam etmektedir.
Teknik meslek çalışmalarım yanında, lokal tarih ve eskiye olan ilgisi, Zonguldak tarihi fotoğraf ve dokümanlarını arşivleme, koleksiyon haline getirme ve toplumsal medya üzerinden paylaşma üzerine yıllardır, arşiv çalışmaları yapıyorum. Zonguldak ve etraf kıyı kasabalarında cereyan etmiş tüm denizcilik hususlarına ilişkin fotoğrafları arıyor ve arşivime katmakla kalmıyor bunları yayınlıyorum.
Evliyim ve bir kızımız var. Evladımızla daha memnun oluyoruz.
Yerel gazete ve web sayfalarında tarihî fotoğraf albümleri, mahallî tarih araştırmaları, belgesel tadında makale yazıları ve arşivleme çalışmalarım aralıksız devam etmektedir. Zonguldak Limanı’nın birinci yıllarından başlayarak, limana yüklemeye gelen ve yükleme yaparak ayrılan nekadar gemi var ise, hepsinin fotoğraflarını arşivime kazandırdım ve bu çalışmalarım aralıksız devam etmektedir. 1931 Ocak ayında Karayel Fırtınası ve dalgalar tüm hışmıyla
Zonguldak Mendireği’nde patlıyor. Kaynak:Zonguldak Nostalji.
Eylül 1931-Karayel fırtınası alabildiğine kıyılara vuruyor. Zonguldak Mendireği gerisine sığınmış vapurlar, mavnalar .. fırtınanın dinmesini beklemekte..
Kaynak: Zonguldak Nostalji. Zonguldak Nostalji’de yayında olan arşiv fotoğraflarından; Karayel fırtınası sonucu 16 Eylül 1931 günü Zonguldak mendirek içinde batmış,mavnalar, Hacızade gemisi.Gece yarısında başlayan şiddetli rüzgarlar, sonraki sabah Zonguldak’ı tesiri altına aldı. Karadeniz’in azgın dalgaları, limanın esirgeyici mendireklerini aşarak kente ziyan vermeye başladı.18 Ocak 1931 sabahı limana sığınmış olan kömür yüklü “Hacızade” gemisi, süratli kömür yükleme iskelesi önünde yaşanan dev dalgalar nedeniyle 2 saat içinde batışına maruz kaldı.
Yüksel Yıldırım eski fotoğraflar konusunda da şöyle anlatır; Benim çocukluk yıllarıma rastlayan kış mevsimlerinde Karadeniz’in azgın dalgalarına yenik düşen, karaya sürüklenmiş ve hatta yarı batık hale gelmiş gemilerimizin fotoğraflarını dahi arşivime kazandırdım ve bunlar yayındadır.Haliyle yalnızca felakete maruz kalan gemileri değil, Zonguldak’ı ziyaret eden devlet büyüklerimize ilişkin gerek seyahat ettikleri vapurları ve gerekse Zonguldak etrafındaki madenlerdeki ziyaretlerini de arşivledim. Burada asıl olan Zonguldak kömür madeni emekçilerimizin emsalsiz bir özveriyle yaptıkları çalışmaları ve ömürlerini anlatmak isterim. Ben bu sahneleri daima o vaktin fotoğraflarıyla kaydettim yahut nerede bulduysam arşivime kazandırdım. Artık ben Zonguldak’ın fotoğraflarla anlatılan tarihinin kent belleği oldum diyebilirim. Bundan da büyük onur duymaktayım. Kömür Madeni emekçileri Ali Baltaş Zonguldak Nostalji’de Kömür Madeni nin ömrünü anlatıyor ve şöyle diyordu; Zonguldak’ta ise yeraltı kömür madenciliğinin 18.yüzyılın ortasından itibaren ekseriyetle yabancı işletmeciler tarafından başlandığını biliyoruz. O periyotta yabancı işletmeciler yeraltı kömür madenciliği yapmak emeliyle Zonguldak Taşkömürü Havzasına teknik eleman ve emekçilerin yanı sıra o periyodun şartlarında ulaşılan madencilik bilg birikimi ile teknolojisini de getirdiler. Hasebiyle 1815 yılında Sir Humphry Davy tarafından icat edilen ve maden ocaklarında gazların denetimi için kullandıkları Davy lambası da havzada kullanılmıştır.Zonguldak çevresindeki kömür ocaklarında işçiler… Kaynak:Zonguldak Nostalji
Avrupalı yeraltı kömür madencileri ziyanlı gazların tesirlerinden korunmak için birinci kullandıkları formül “öncü madenci” metodudur. Bu metotta seçilmiş bir madenci sırtına ıslak battaniye ve başındaki kaskete yanan bir mum fitili bağlanarak madene indirilirdi. Şayet maden içerisinde kokusuz, renksiz ve ziyanlı gazlar varsa, personelin başındaki mum fitili gazlarla yansımaya girer ve büyük bir patlama meydana gelirdi. Bu patlama, öncü madencinin iş arkadaşları için bir ihtar sinyali, kendisi için ise vefat demekti.
Bu durumda ocak havalandırılarak zehirli gazlardan temizlenir ve akabinde emekçiler çalışmalara devam ederlerdi.”
Zonguldak Nostalji arşivinden
Eski kömür yüklemede, düşük kapasiteli iskeleye ışık tutan bir fotoğraf…
Ocaklardan getirilen kömür gemilere lakin çok ilkel şartlarda,altında demir putrellerden kazıkların üstüne konulmuş çok eğreti bir ahşap iskeledeki dekovil çizgisinden yapılırdı..
Zonguldak kömür madenlerinin deniz yoluyla dışarıya sevkiyatının yapıldığı büyük iskeleler olan merkez, Kandilli ve Kozlu dışında daha düşük kapasitede ufaklı-büyüklü iskeleler bulunuyordu.
Kireçlik, Kasaptarla-Domuzini, İnağzı ve Kilimli üzere noktalar bunlardan kimileri idi.
Fotoğrafta görülen iskele bunlardan biri ve dikkat ederseniz, başlarında fes var…Demektir ki Cumhuriyet öncesidir..
Zonguldak için Yüksel Yıldırım şöyle yazmış;
Kimi şairlere defne kokusu ilham olmuş
Kimine EKİ’nin çiçek kokan bahçeleri
Bazıları kömür kokusu sanmış
Oysa bilmezler bu kentin hüzün koktuğunu..
Zonguldak Nostalji’den birinci defa yayınlanan bir tarihi fotoğraf; … Zonguldak eski liman içi.
Atatürk iskelesi, EKİ liman fırını, Ulaştırma Müdürlüğü, Kozlu Romörkörü, Buharlı liman tarak dubası ve kömür yükleme iskelesi tıpkı karede…
Mustafa Kemal Atatürk Zonguldak’ta
26 Ağustos 1931 – Atatürk İstanbul’dan Ertuğrul Yatı ile Zonguldak’a gelerek kömür havzasını ziyaret etmiş ve yetkililerden bilgi almıştır. Atatürk birebir gün akşamüzeri Kdz. Ereğli’ne ve oradan devamla tekrar İstanbul’a hareket etmiştir.
Ertuğrul Yatı, Zonguldak limanı önlerinde. Tarih: 26 Ağustos 1931.
Kaynak: Yüksel Yıldırım arşivi.
27 Ağustos 1931 tarihli Milliyet Gazetesi Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın Zonguldak’da kömür ocaklarını gezdiğini ve ilgililerden bilgi aldığını belirten birinci sayfadaki haberinde şöyle devam etmektedir; “Reisicumhur Hazretleri dün sabah saatlerinde kömür havzasını görmek üzere Zonguldağı teşrif buyurmuşlardır. Refakatlerinde İş Bankası Umum Müdürü Celal Bayar, Afyonkarahisar Mebusu Ruşen Eşref Ünaydın, Gaziayıntap Mebusu Kılıç Ali, Sinop Mebusu Recep Zühtü, Aydın Mebusu Reşit Galip Beyefendiler ile Kâtibi Genel Tevfik, Başyaver Rusuhi ve Kalemi Mahsus Müdürü Hasan Rıza ve yaverler vardır. Saat 12.00’de Ertuğrul Yatı’ndan motörle karaya çıktılar. Halkın çok büyük tezahüratı ortasında arabaya binerek kömür havzası mıntıkasını teşrif buyurdular. İş Bankası Umum Müdürü Celal ve Türk İş Şirketi Müdürü Beylerle diğer alakadar zevat tarafından verilen malûmatı dinlediler ve izahat aldılar. Gazi Hazretleri mıntıkadan ayrılırken amele tarafından ‘Yaşa’ nidalarıyla alkışlandılar. Saat 3 buçukta tekrar bütün Zonguldak halkının coşkun alkışları ortasında motöre binerek Ertuğrul Yatı’na avdet ve avdet buyurdular. Atatürk’ün Zonguldak’a geleceği sırada makam sürücüsü Mustafa Erkişi’yi çağıran Vali sonraki gün Atatürk’ün geleceğini söylemiş ve makam arabasını ona nazaran hazırlamasını istemiştir. Mustafa Erkişi anılarında şöyle anlatmıştır; “Ertesi sabah Atatürk’ü getiren Ertuğrul Yatı geldi. Limanda mendirek mi var.. Biraz açıkta bir yere gemi demir attı. Halk limana doldu.. Karaya çıkması için kendisine tezahürat yapıldı. Mühendisler Odası’nın yanında bir demir iskele vardır. Oradan Valilik binasının önüne kadar halı döşenmişti. İskeleden başlıyordu halılar. Bir motorla gidip Atatürk’ü gemiden aldılar. O demir iskeleden Zonguldak’a çıktı. Çabucak koşup otomobilin kapısını açtığımı hatırlıyorum. O sırada elini de öptüm.
Atatürk, Zonguldak Kömür Havzasını gezerken.
Kaynak: Zonguldak nostalji. Yüksel Yıldırım Arşivi.
Şimşek üzere gözleri vardı. Yüzüne bakamıyordun ki, anaların bir daha o denli bir evlat doğuracağını sanmıyorum.. İşte öyleydi. Üzülmez’deki Müessese Müdürlüğü binası yapılan yere götüreceğim. O vakit Üzülmez’e tren yolundan diğer bir şey yok. Bir yol var, şimdiki gümrük binasının gerisinden Rüzgarlımeşe’ye çıkıyor. Patika bir yol.. Çabucak Gümrüğün ardında bir eski tuvalet vardır. İşte oradan çıkıyor. Bir-iki viraj var. Hareket yapmadan, bir kezde dönüp de üste çıkamazsın. Tam oraya geldiğimizde Atatürk bir doğrulup sordu: “Başka yol yok mu evladım?” dedi. “Yok, paşam..” dedim. Rüzgarlı’ya çıktık. Toz toprak bir yol.. Yolda atlı bir adam vardı. Bizim geçmemiz için atını yamaca çıkarıp bize yol açtı. O yoldan geçerek üstten Üzülmez’e geldik. Dönüşte Üzülmez’den trene bindi ve Liman’a geldi. Merdiven başında Ayten Basri isimli bir çocuk “Hoş Geldiniz, Gazi babamız!..” diyerek elindeki çiçek demetini takdim etmiştir. Atatürk, memnuniyetle çiçek demetini alarak bu küçük çocuğun yanağını okşamıştır.” “..Atatürk yanındakilerle birlikte iskeleden arabalara binerek Üzülmez kömür ocakları bölgesine Türk- İş 63 Ocakları’na gitmiş, burada biraz dinlenip öğlen yemeğini yemiştir. Akabinde İş Bankası Genel Müdürü Celal Bey ve öteki heyetle Türk İş Şirketi Müdür Yardımcısı Kazım Bey ve başka ilgili şahıslar tarafından harita üzerinde kömür havzası hakkında verilen malumatı dinleyip bilgi almış, havzayı incelemiş ve ocaklara inmiştir. Atatürk ayrıyeten Zonguldak kömür havzasındaki kömür üretim durumu ve kömüş emekçilerinin hayatıyla da alakadar olmuştur. Atatürk ‘Zonguldak’ın derin toprakları altında bütün Türkiye’yi ihya edecek bir servet yatıyor, bu ziyaretten ve aldığım bilgiden çok mutlu oldum’ demiştir. Atatürk Zonguldak seyahatinde Zonguldak kömür havzasının çağdaş endüstrinin gereklerine ulaştırılması için gerekli kararları almıştır. Saat 15.00’de Üzülmez kömür ocakları bölgesinden kömür treniyle ayrılmış, çarşı içinden geçip halkın alkışları ve maden çalışanlarının ‘Yaşa Varol’ haykırışları ortasında vilayete dönmüştür.. Zonguldaklılar ısrarla kentlerinde bir gece kalmalarını, aksi halde çok üzüleceklerini söylemişlerdir. Atatürk, içtenlik dolu bu kelamlar karşısında kimi değerli işleri hasebiyle İstanbul’a dönmek zorunda olduğunu söylemiş ve ‘Zonguldak’ın derin toprakları altındaki maden serveti ne kadar değerli ise bizim nazarımızda Zonguldak da o kadar çok değerli bir vilayetimizdir..Samimi hislerinize çok teşekkür ederim.’ demiştir. Atatürk halkın alkışları ortasında Saat 15.30’da motorla Ertuğrul Yatı’na avdet etmiştir. Gazi heyetlerle vedalaşmış ve Ertuğrul Yatı limandan ayrılmıştır.
Zonguldak Nostalji arşivinden birtakım fotoğraflar
Hüsran ve hasretle hatırlanacak bir fotoğraf; Uzun Mehmet Parkı… Şimdiki 12 katlı iş merkezinden istasyon tarafına hakikat olan alanda bulunan, bütün kutlama ve aktifliklerin yapıldığı, Uzun Mehmet Abidesi , Davy lambası ve meydanı… Fevkani köprü inşaatından sonra kaldırılmıştır… Zonguldak Nostalji’de yağlıboya bir tablo üzere yeralan Çatalağzı’daki lokomotifler. Bu fotoğraf Hayko Sazanian arşivinden nakledilmiştir.
Zonguldak önlerinde kömür yüklemesi için demirde bekleyen vapurlar.
Kaynak:Zonguldak Nostalji. (Zekeriya Arıcı arşivi) Zonguldak Mendireği içinde kömür yüklemesi için gelmiş olan Benjamin Barzilay Vapurculuk şirketine ilişkin “İkbal” vapuru.Yakın planda ise, fırtına sonucu mendirek içindeki soluganlarla batan vapurun enkazı görülmektedir. Zonguldak’ta bir sokakta ip atlayan üç çocuk fotoğrafı için bu fotoğrafı gönderen “Çocuk olarak çok keyifli yıllar” diye geçmiş yılları anmıştır. Ve Karadeniz asla affetmeyecektir.
Zonguldak’ta Fransız Ereğli Şirketi Yöneticisinin kontu önünde karaya sürüklenen Karadeniz yolcu yük vapuru kurtarmak için Alemdar çalışmaktadır. Ahşap gövdeli Hisar ve Anadolu vapurları eski limanda.
Kaynak: Zonguldak Nostalji Amasra’da fırtına sonrası karaya sürüklenen gemiler; bir vapur karaya oturmuştur. Kumsala sürüklenmiş iki yük vapuru görülmektedir.Kaynak:Zonguldak Nostalji
Yorum Yap