23 Ekim’de Erdek Körfezi’nde yine ortaya çıkan müsilaj, 6 Kasım’da Marmara Adaları etrafı ile Tekirdağ kıyılarına, 13 Kasım’da İstanbul Prens Adaları’na, 5 Aralık’ta ise İzmit Körfezi’ne ulaşarak yaklaşık 7 hafta içinde bütün Marmara Denizi’ne yayıldı. 19 Aralık’ta Çanakkale Boğazı çıkışında Kumkale açıklarında, yani Kuzey Ege kıyılarında da ağır müsilaj görüntülendi. Yer yer yüzeye çıksa da mevcut koşullarda 3-25 m derinliklerde örümcek ağı gibi denizi saran müsilajın suların ısınmasıyla birlikte ilkbahardan itibaren yüzeye çıkma ihtimali hayli yüksek.
Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Sarı müsilajın Marmara’da tekrar bir tehdit haline gelmesi üzerine bir açıklama yayınladı.
Deniz tabanına çökmeye başlayan müsilajın, pinalar, deniz çayırları, süngerler ve mercanlar üzere canlı kümelerini tehdit etmeye başladığını belirten Prof. Dr. Mustafa Sarı, müsilaj nedeniyle balıkçıların attıkları ağı çekemez hale gelmeye başladığını söz etti.
“Denizin kirlilik yükü azaltılmazsa müsilaj oluşumu devam edecek”
Prof. Dr. Sarı yaptığı açıklamada, “Müsilaj, kirlilik, deniz kurallarındaki durağanlık ve iklim değişikliğine bağlı su sıcaklığındaki çok artışın tetiklemesiyle denizin ışıklı bölgesinde fitoplankton denilen minik bitkiciklerin gerilim koşullarında çok çoğalmasıyla oluşuyor. Müsilajın oluşma kaidelerine katkı sağlayan onlarca faktör ve tesirden bahsetmek mümkün. Lakin bunların içinde yalnızca deniz kirliliği yani denize bilinçsizce boca edilen azot ve fosfor denetim edilebilir durumda. Yani denizin kirlilik yükü azaltılmadığı sürece müsilaja neden olan denetim dışı faktörlerin varlığı devam ettikçe müsilaj oluşumu da devam edecektir” dedi.
Marmara Denizi’nin, etrafında yerleşik yaklaşık 25 milyon nüfusun, ülkenin yarısına hizmet sunmak üzere kümelenmiş ağır endüstrinin, iki yüzden fazla akarsu tarafından taşınan yayılı kaynaklardan ulaşan kirleticilerin kıskacında olduğunu vurgulayan Sarı şunları kaydetti: “Marmara Denizi’nde üstte Karadeniz’den Akdeniz’e yanlışsız boğazlar aracılığıyla kuzey-güney istikametli üst akıntı, altta ise Akdeniz’den Karadeniz’e yanlışsız güney-kuzey istikametli alt akıntı mevcuttur. Bu yepyeni akıntı sistemi, ekosistem bilgisinden mahrum kimi bilimsel değerlendirmelere dayandırılarak yıllardır evsel, endüstriyel, ziraî ve öbür atıkların derin deşarjla denize boca edilmesine neden olmuştur. Beklenti derin deşarjla derinlere boca edilen atıkların, Akdeniz kökenli akıntı ile uzaklaştırılması ve sonunda Karadeniz’in derin sularına iletilmesidir. Bu yanlış niyet günümüzde de hala tesirli olacak ki Ergene Nehri’nin arıtılamayan suları da tünellerle havza atlatılarak Marmara Denizi’ne boca edilmeye başlanmıştır.”
“Bilim rehberliğini yaptı, iş artık uygulayıcılarda”
2021 yılında yüksek iştirakli çalıştaylar ve bilimsel katkılarla 22 hareketten oluşan Marmara Denizi Aksiyon Planı (MDEP) oluşturulduğunu hatırlatan Prof. Dr. Mustafa Sarı, “Müsilaj Bilim ve Teknik Kurulu kurulmuş, Marmara Denizi özel etraf muhafaza bölgesi ilan edilmiş, müsilajsız Marmara’ya ulaşmak için stratejik plan hazırlanmış olsa da Marmara’nın kirlilik yükü ne yazık ki azaltılamamıştır. Örneğin 2021 yılında %51 oranında ileri biyolojik arıtmaya tabi tutulan evsel atıklar, 2024 yılında fakat %0,7 ilerleme ile %51,7 oranında arıtılabilmektedir. Gelinen noktada Bilim Kurulu 25 Aralık 2024 tarihinde tekrar toplanmış, mevcut durum değerlendirilmiş ve alınması gereken önlemler bilim insanları tarafından tekrar vurgulanmıştır. Yani bilim rehberliğini yapmış, söyleyeceğini söylemiştir. Artık iş, uygulayıcılardadır. Merkezi idareden lokal idarelere, özel bölümden sivil toplum kuruluşlarına, ferdi olarak her bir vatandaşa kadar müsilaja karşı birlikte tedbir almak hepimizin sorumluluğu ve vazifesidir. İşbirliği yapılmadığı sürece bu felaketten kurtulma bahtımız yoktur” dedi.
“Marmara Denizi balıkçılığı müsilaj dikkate alınarak tekrar düzenlenmeli”
Prof. Dr. Sarı, Marmara Denizi’nin kirlilik yükünü azaltmak için hemen yapılması gerekenleri şöyle sıraladı: “Sanayi kuruluşlarının atık deşarjı akarsuların debisine nazaran tekrar düzenlenmeli, akarsuların zehir kanalına dönüşmesine neden olan sanayi atıkları kontrolle engellenmeli, çalışmayan atık arıtma tesisleri çalışır hale getirilmeli, denize çamur dökülmesi önlenmeli, ulusal seviyede vatandaşların denize yardım etmesini sağlayacak kampanyalar başlatılmalı, Marmara Denizi balıkçılığı müsilaj dikkate alınarak yine düzenlenmeli ve müsilajdan ziyan görecek dallar için hemen bir sigorta sistemleri geliştirilmelidir.”
Yorum Yap