Denizcilik faaliyetlerine dair köşe taşı niteliğinde değişiklikler ekseriyetle makro etraf faktörleriyle birlikte açıklanır. 2. Dünya savaşı sonrası 1960’larda yaşanan ticaret patlaması ve teknolojiyle birlikte gelen konteynerizasyon süreci, 1970’ler petrol krizi, 2000’ler ekonomik krizleri, pandemi ve son olarak da Süveyş krizi birinci akla gelen değerli başlıklar. Denizcilik ve lojistik tarihine baktığımızda politik faktörlerden bağımsız kıymetlendirmek neredeyse olanaksız.
Kızıldeniz Krizinin Birinci Etkileri
2023 Kasım sonu- Aralık başı itibariyle konteyner çizgilerinin ve birçok armatörün Kızıldeniz’deki faaliyetlerini durdurması/askıya almasının üzerinden aşağı üst bir yıl geçti. Pandemi ve çabucak gerisi gelen konteyner krizinden sonra tüm Tedarik Zinciri bileşenleri için yine ezber bozan bir süreç başladı. Bu süreç lojistik faaliyetlere ve tedarik zincirine bakışımızı değiştirdiği üzere sosyo-ekonomi ve politik süreçlere daha fazla gözümüzü daha fazla çevirmemize sebep oldu. Deniz nakliyatı ve lojistik faaliyetlerde politik etkenlerin ne derece kıymetli bir faktör olduğunu bu bir kere daha ortaya çıktı.
İsrail-Filistin savaşı ve bunun coğrafyada yaratmış olduğu gerginlik sonrası 31 Ekim 2023 tarihinde Yemen’de konuşlu bulunan Husiler isimli örgütün İsrail temaslı tüm gemileri gaye alacağını açıkladığı tarihten bu yana konteyner çizgilerinin neredeyse tamamı bu bölgedeki tüm faaliyetlerini durdurarak alternatif ve çok daha uzun bir yol olan Ümit Burnu’nu dolaşmaya başladı. Taarruzların başlangıcından bu yana 202 gemi gaye alındı, çok daha fazla taarruz düzenlendi.
Yaşanan bu durumun tesirleri tedarik zinciri bileşenlerini aşan çok taraflı milletlerarası bir boyut kazandı ve ana akım medya dahil olmak üzere pek çok kesim tarafından ayrıntılı incelendi. 18 Aralık 2023’te ABD öncülüğünde bir küme ülkenin iştirakiyle Husi güçlerine karşı “Refah Muhafızı” ismi altında bir güvenlik koridoru oluşturulmaya çalışıldı. Bugün gelinen noktada Aden körfezi ticari gemiler için önemli bir tehdit oluşturmaya devam ediyor.
Tedarik Zinciri Üzerindeki Etkileri
Maersk’ün 5 Eylül 2024 tarihli açıklamasında Süveyş kanalı üzerinden geçen trafiğin %66 oranında azaldığını(2023 yılında Süveyş kanalından geçen gemi sayısı 26500 civarında tespit edildi) ve bu durumun hizmet kalitesinde birçok değişikliğe, liman sıkışıklıklarına, ekipman sorunlarına sebebiyet verdiği belirtildi.* Ortadan geçen bir yıl içinde Süveyş kanalının yarattığı tahribat devam ettiği üzere ne vakit olağana dönüleceği ya da bundan sonra “normal süreç” dediğimiz şeyin ne olacağı meçhul kalmaya devam ediyor. Çünkü Süveyş krizi sonrası gelen Q3 raporlarına nazaran armatörlerin pandemi sonrası en çok kar ettiği bir yıl yaşanıyor. Eşzamanlı olarak konteyner sınırında armatörlerin güvenilirlik ve performans endekslerinde karlılıkla büsbütün karşıt orantılı olacak biçimde düşüş mevcut.
Bir sene içerisinde yaklaşık 17500 geminin alternatif rotalara ve yönelmesiyle birlikte Dünya genelinde birbirini tetikleyen birçok sonuç görüldü. Deneyimlediğimiz bu bir yıllık sürecin sonuçlarını aşağıdaki üzere sıralamak mümkün.
-Liman yoğunlukları artışı;
Son 12 ayda Avrupa limanlarında gemilerinde demirleme müddeti bir evvelki yıla kıyasla %62, Asya limanlarındaysa %45’lik bir artış göstermiştir. **
-Güven endeksi düşüşü;
Bir evvelki yıla kıyasla konteynerler sınırlarının vermiş olduğu hizmete inanç oranı bir yılda %10 düştü. Konteyner çizgileri ortasında en muteber oranı alan Maersk sınırı %54.7 iken buna en yakın oran %54.3 ile Hapag oldu. Kalan başka konteyner sınırlarının oranı %50’nin altında kaldı***
-Konteyner çizgilerinin net geliri
Blue Alpha Capital tarafından derlenen üçüncü çeyrek bilgilere nazaran, konteyner nakliyatı kesimi 2024’ün üçüncü çeyreğinde toplam 26,8 milyar dolar net gelir elde etti. Bu, ikinci çeyrekte kaydedilen 10,2 milyar dolarlık kâra kıyasla %164’lük keskin bir artış manasına geliyor. Geçen yılın üçüncü çeyreğine kıyasla, bu yılın birebir periyodundaki net gelir, 2,8 milyar dolarlık karın 24 milyar dolar üzerinde, yani %856’lık bir artışı temsil ediyor.****
-Navlun düzeylerindeki dalgalanma
Asya’dan ABD ve Avrupa’ya giden rotalardaki navlun düzeyleri, yoğunluk ve daha uzun nakliye müddetleri nedeniyle arttı. Örneğin, kıymetli rotalardaki navlun oranları, 2024 sonlarında dalgalanma görülmesine karşın kriz öncesi düzeylere göre %185’e kadar daha yüksek kaldı. Artan sigorta ve başka masraflarının getirdiği durum, bu yüksek oranlara katkıda bulundu.*****
En kaba haliyle değinilen bu başlıklar temel itibariyle şunu göstermektedir ki konteyner sınırları özelinde verilen hizmet kalitesinin düşüşü ve elde edilen gelir ortasında bir zıt orantı çalışmaktadır. Pandemi dönemimde Tedarik zincirini oluşturan başka tüm ögeler pandemide yaşanan konteyner kriziyle birlikte makus bir hizmet alırken armatörler tıpkı devirde en yüksek karlılıklarını açıklamışlardı.
Politik Faktörlerin Tesiri: Süveyş Krizi Perspektifi
Tüm bu gelişmeler göstermektedir ki politik faktörlerin Dünya’yı ve çevreyi nasıl şekillendirdiğini gerçek tahlil edip buna nazaran pozisyon almak hayatta kalabilmenin en kıymetli şartlarından biridir. Üstteki dört başlığa bakıldığında konteyner çizgileri için bu tahlili ve konumlanmayı çok yanlışsız yaptıkları söylenebilir. Öbür türlü karlılık oranları bize diğer bir şey anlatırdı.
İster küçük bir işletme olsun isterse küresel dev bir işletme kendisi dışında olan biteni yanlışsız tahlil edip yanlışsız pozisyonlanmak en elzem konulardan biri olmaktadır. Süveyş krizi örneği de bunun tüm tedarik zinciri bileşenleri için bir mecburilik olduğunu göstermiştir.
Sonuç olarak, Süveyş Krizi’nin tesirleri, yalnızca denizcilik kesimini değil, global ticaretin dinamiklerini de derinden sarsmıştır. Konteyner nakliyatı ve lojistik dalı, bu krizin akabinde yine şekillenirken, kar-zarar istikrarı, hizmet kalitesindeki düşüş ve artan navlun oranları üzere faktörler, politik değişimlerin ekonomik sonuçlarını göstermiştir. Krizin gösterdiği bir öbür değerli ders ise, memleketler arası ticaretin siyasi ve ekonomik etkileşimlerin bir yansıması olarak, tüm kesim oyuncularının çevresel faktörlere hassas ve esnek bir strateji geliştirmelerinin ne kadar kritik olduğudur. Süveyş Krizi, bu cins olayların yalnızca sektörel değişimlere yol açmakla kalmayıp, global tedarik zincirinin yapısal dönüşümüne de taban hazırladığını bizlere bir defa daha hatırlatmıştır.
Yazar notu: Bu makalede anlatım bozukluklarını gidermek ve manası güçlendirmek için yapay zekadan takviye alınmıştır.
*https://www.fdd.org/analysis/2024/09/06/maersk-reports-houthi-attacks-cause-66-percent-drop-in-suez-canal-traffic/
**https://www.beacon.com/resources/red-sea-crisis-impact-port-congestion
*** https://www.sea-intelligence.com/press-room/288-global-schedule-reliability-remains-stable-at-50-55-in-2024
**** https://www.sea-intelligence.com/press-room/298-2024-q3-major-carrier-ebit-up-600-y-
***** https://www.bertling.com/news-pool/blog/what-s-driving-the-2024-increase-in-shipping-costs/
Yorum Yap